Yurtiçinde yaşanan durgunluk nedeniyle yeni projelere başlama noktasında temkinli olan Türk inşaat şirketleri rotayı yurtdışına kırdı. Geçen yılın ilk yarısında 50 milyon dolar olan yurtdışı inşaat yatırımları bu yıl 253 milyon dolara çıktı. İç piyasa için hazırlık aşamasında olan şirketler konut kredi faizlerinin makul seviyelere gelmesini bekliyor.
Hürriyet’te yer alan habere göre inşaat sektörü oyuncuları son dönemde ‘bekle-gör’ pozisyonuna geçti. Artan fiyatlar ve yüksek faiz nedeniyle yaşanan durgunluk, maliyetlerdeki öngörülemeyen yükseliş ve finansmana erişim sorunu yeni konut arzının önünde önemli engel oluşturdu. Tüm bunların sonucunda yeni inşaat için verilen ruhsatlarda ciddi gerileme görüldü.
Önceki gün açıklanan yapı izin istatistiklerine göre; ülke genelinde, ikinci çeyrekte yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 22.7, daire sayısı yüzde 28.9 ve yüzölçümü yüzde 30.9 azaldı. İkinci çeyrekte inşası için ruhsat verilen daire sayısı 137 bin 210 oldu. Pandemi etkisindeki 2019 yılını bir yana bırakırsak, 2009’dan sonra ‘en düşük ikinci çeyrek verisi’ görüldü.
İlk 6 aylık yatırımlar geçen yılı solladı
İnşaat şirketleri, durgun piyasaya karşı alternatif oluşturmak için yönünü yurtdışına çevirdi. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre; Müteahhitlerin bu yılın ilk yarısında yurtdışında yaptıkları inşaat yatırımlarının tutarı, geçen yılın tamamında yaptıkları yatırımı solladı. 2023’ün tamamında 159 milyon dolar olan yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı inşaat yatırımları, bu yılın ilk yarısında 253 milyon dolara ulaştı. Geçen yılın ilk yarısında ise bu rakam 50 milyon dolar olarak kayıtlara geçmişti.
Öte yandan birçok şirket Türkiye’de yatırımdan da vazgeçmiş değil. Konuta talep olduğunu gören şirketler, doğru zamanda yatırım için beklediklerini dile getiriyor. Yılsonunda faiz indirimlerinin başlayacağını ve indirimlerin kredi faizlerine 2025’in ilk çeyreğinde yansıyacağı öngören firmalar yurtiçinde yeni şantiyeler için hazırlık yapıyor.
Yurtdışından alımlar artıyor
Türkiye’den ev alan yabancıların sayısı azalırken, Türkiye’deki bireysel yatırımcıların yurtdışından alımları artıyor. TCMB verilerine göre bireysel gayrimenkul alımları yılın ilk yarısında 1.2 milyar dolara yükseldi. Gayrimenkul Hizmet İhracatçıları Derneği (GİGDER), 5-10 yıl önce yıllık 130 milyon dolar seviyesinde olan Türklerin yurtdışındaki gayrimenkul alımlarının bu yıl sonunda 3 milyar dolara ulaşabileceğini açıkladı.
Yabancıya Türkiye’den konut satışı ise ocak-temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 42 azalarak 12 bin 811 oldu. 2024 sonunda yabancıya satışın 2-2.5 milyar dolar seviyelerine gelmesi bekleniyor. Hem GİGDER, hem de sektörün önde gelen dernekleri bu yıl ilk kez gayrimenkulde cari açık verileceğini dile getiriyor.
Yatırımcılar yeni arayışa yöneldi
Bireysel alıcı: Kiralara getirilen sınırlama, ikinci konuta kredi musluklarının kısılması yatırımcıları yeni arayışa yönlendirdi. Türkiye’de fiyatların hızla yükselmesi, aynı ya da benzer fiyata yurtdışı alternatiflerini öne çıkardı. Döviz bazında kira getirisi birçok kesim için cazip oldu. Vizesiz serbest dolaşım hakkı, deprem korkusu ve çocukların eğitimi başlıkları da yurtdışından alımı tetikledi.
Şirketler: Türkiye’deki durgunluk döneminde frene basmak yerine alternatifleri değerlendiriyorlar. Riski az, arsa bedeli düşük, öngörülebilen piyasa şartlarına sahip noktalara yönelen şirketler bu şekilde kayıpları telafi ediyor. İnşaat konusundaki deneyimleri Türk şirketleri uluslararası arenada bir adım öne çıkarıyor.
